Türkiye deprem gerçeği ile yüzleşmek zorunda… Bu kapsamda sıkı önlemlerin alınması gerekiyor…
16 milyondan fazla nüfusa sahip İstanbul için ise durum hiç iç açıcı değil.
Peki, İstanbul’da muhtemel büyük deprem ne zaman? Deprem nereleri vuracak? Olası deprem senaryoları nasıl? İstanbul'da kaç şiddetinde deprem olabilir? Bunun gibi pek çok soru akıllarda dururken, ABD merkezli New York Times (NYT) gazetesinde dikkat çeken bir makale bir anda sosyal medyayı salladı.
Buna göre; sismologların Marmara Denizi’ndeki fay hattı boyunca artan aktivite nedeniyle İstanbul için deprem uyarısında bulunması haberleştirdi.
“BATIDAN DOĞUYA REAKSİYON”
Habere göre ilk bulgu: Depremler bir zincirleme reaksiyon gibi batıdan doğuya doğru kayıyor.
Araştırmacılara göre 2011-2012 tarihlerinde Marmara'nın batı ve orta kesimlerinde hareketlilik başladı. Eylül 2019'da 5.8 büyüklüğündeki Silivri depremi meydana geldi.
Nisan 2025'teki 6.2 büyüklüğündeki son deprem ise 2019 depreminin hemen doğusunda, İstanbul'a daha yakın bir noktada gerçekleşti.
Bilim insanlarına göre bu tablo, fayın "sürüklenen" (hareketli) batı kısımlarının, İstanbul'un hemen güneyindeki "kilitli" (hareketsiz ve enerji biriktiren) doğu kısımlarını ittiğini ve yüklediğini gösteriyor.
RİSK SÜRÜYOR
Bulgu 2: Fay hattı rahatlamadı, aksine gerildi.
Genellikle bir depremden sonra artçı sarsıntılarla birlikte fay üzerindeki gerilimin azalması, yani rahatlaması beklenir. Ancak yapılan analizler Marmara için durumun böyle olmadığını gösteriyor.
Analizlere göre 2019'daki 5,8'lik depremden sonra fay hattındaki stres seviyesi (bilimsel adıyla b-değeri) zamanla normale dönmüştü. Ancak 2025'teki 6,2'lik depremden sonra fay hattında beklenen rahatlama görülmedi.
Analizler, o bölgedeki kayma geriliminin (shear stress) hâlâ çok yüksek olduğunu gösteriyor. Bu durum, fayın yeni ve daha büyük bir kırılmaya hazır olabileceğine işaret ediyor.
BULGU 2: BEKLENENDEN ŞİDDETLİ SARSILABİLİR
Depremin kırılma yönü, sarsıntının hangi bölgede daha şiddetli hissedileceğini doğrudan etkiliyor.
Ölçümler, yer hareketinin ve ivmenin İzmit Körfezi ve Armutlu Yarımadası yönünde daha güçlü olduğunu gösterdi.
Bilim insanlarına göre, eğer gelecekte daha büyük bir deprem batıdan doğuya doğru kırılırsa, bu durum İstanbul’daki sarsıntıyı artırabilir.
BULGU 3: AVCILAR AÇIKLARINDAKİ "SİSMİK BOŞLUK"
Nisan 2025 depreminin bittiği yer ile İstanbul Adalar fayı arasında, Avcılar açıklarında yaklaşık 15-20 kilometrelik "sessiz" bir bölüm (sismik boşluk) kaldı. Bu küçük bölüm, bir sonraki 6.0 ve üzeri büyüklükteki depremin adayı olabilir.
Daha da önemlisi, bu bölümün kırılması veya buradaki stresin transferi, hemen doğusundaki Prens Adaları (Adalar) segmentini tetikleyebilir. Adalar segmenti tamamen kilitli durumda ve çok büyük bir enerji biriktirmiş halde bekliyor.
BULGU 5: AVRUPA’NIN EN YÜKSEK DEPREM RİSKİ MARMARA’DA
Nisan 2025 depremi, 1766'dan beri biriken enerjinin sadece çok küçük bir kısmını (yaklaşık 20 santimetrelik bir hareketi) serbest bıraktı. Oysa birikmiş olan açık yaklaşık 6 metre.
Araştırmacılar, deniz tabanına yerleştirilecek yeni sensörlerle fayın saniye saniye izlenmesinin hayati önem taşıdığını vurguluyor.
“GÜÇLÜ DEPREMLER” UYARISI
Gazeteye konuşan Britanyalı sismolog Stephen Hicks “İstanbul hedef tahtasında” mesajını verdi.
Cornell Üniversitesi’nden deprem bilimci Judith Hubbard da “İstanbul yakınlarında meydana gelecek çok büyük bir deprem muhtemelen yakın tarihin en kötü insani felaketlerinden birine neden olacak” dedi.
Haberde aktarılan Science dergisinde yayınlanmış bir araştırmaya göre de güçlü depremler Marmara Fayı olarak adlandırılan 14,5 ila 21 kilometre uzunluğundaki sıkışmış bölüme doğru ilerliyor.
Araştırmada 1766’da İstanbul’da meydana gelen 7,1 büyüklüğündeki depremden bu yana ‘Ana Marmara Fayı’ adlı bölümün yıllardır kırılmadığı vurgulanıyor.
16 milyon kişinin yaşadığı İstanbul’da bu durumun 7,0 veya daha büyük bir depreme neden olabileceği belirtiliyor.
Uzmanlar İstanbul’u vuracak depremin kaçınılmaz olduğunda hemfikir.
Son 20 yıllık depremler incelenirken kentteki şu depremler sıralandı:
2011: 5,2
2012: 5,1
2019: 5,8
2025: 6,2
Ana Marmara Fayı’nın çeşitli bölgelerinde meydana gelen bu depremler akla “Bir sonraki deprem sonuncusundan daha mı güçlü olacak?” sorusunu getiriyor. Araştırmanın yazarları bunu bir olasılık olduğunu söylüyor.
İstanbul’u trajediye sürükleyecek olansa insan faktörü. Hubbard tehlikeli durumu yaratan nedenleri şöyle sıralıyor:
-Düzensiz büyüme
-Şehrin yoğunlaşması
-Dikkate alınmayan bina standartları
-Gevşek zemin üstüne yapılan inşaatlar
-Depremin etkisi nasıl kategorilendiriliyor?
Michigan Teknoloji Üniversitesi’ne göre bir depremin büyüklüğü ve etkisi şöyle sıralanıyor:
2,5’in altı: Genelde hissedilmez
2,5 ila 5,4: Az hasar veya hasar görülmez
5,5 ila 6,0: Binalarda hafif hasar
6,1 ila 6,9: Ciddi hasar
7 ila 7,9: Büyük deprem, ciddi hasar görülebilir
8 ve üzeri: Ciddi hasar, toplulukları yok edebilir
